Uroë Peu-ingat Keu 140 Thôn (26 Mart 1873 – 26 Mart 2013)
Surat Peunjata Prang Keuradjaân Beulanda Ateuëh Keuradjaân Atjèh
Meunurôt Hukôm Internasional, tëp-tiëp teudjadi prang mesti peugot Surat Peunjata Prang deungon rasmi. Uléh Beulanda djipeunjata prang ateuëh Atjèh, peu tanda njan? Tanda Beulanda dji-angkèë Atjèh njoë saboh Neugara Meurdéhka.
Prang njan buët legal, buët meunurôt hukôm, buët ka dji-atô deungon hukôm. Uléh sabab njan dalam Hukôm Internasional meutuléh; “Tiëp-tiëp saboh neugara djikeuneuk djak muprang, mesti na djipeunjata prang”.
Prang, antara saboh bansa deungon bansa laén, antara saboh neugara deungon neugara laén handjeuët-han djimulai deungon Peunjata Prang. Sabab Atjèh na neuduëk dalam Hukôm Internasional, djiteupeuë lé Beulanda, djiteuëpeuë lé ban saboh dônja. Uléh sabab njan, meunurôt Hukôm Internasional meunjo Beulanda djikeuneuk djak prang geutanjoë handjeuët djidjak rampok beurangkaho lagèënjan, mesti na Surat Peunjata Prang njang disinan handjeuët-han djipeubeuna pakon djidjak muprang dan ban saboh dônja djikalon peuë njan njoë alasan prang.
Meunjo peuë njang djipeugah lé Beulanda hana beunar, handjiteurimong lé neugara laén. Surat Peunjata Prang Beulanda ateuëh Atjèh han djiteurimong lé Amèrika, han djiteurimong lé Inggréh, han djiteurimong lé Peurantjis, han djiteurimong lé beurangkasoë.
Bahthatpih Beulanda tjarong, Surat Peunjata Prangdjih djituléh dumnan rupa hingga sang-sang na njang njoë djih hinan, peuë djidjak peugah; kon djidjak lakèë nanggroë geutanjoë, peuë djikheun; djitham geutanjoë handjeuët meurampok di Seulat Malaka – njan lagèënjan, lagèë njoë peu njang djih peugah, sang-sang geutanjoë ta djak meurampok di Seulat Malaka, padahai panè na. Lheuëh njan peuë djipeugah; bèk meuniaga lamiët – sabab ban saboh dônja ureuëng hana galak keu lamiët, ureuëng djiseumiké di Èropa, di Amèrika lamiët njan pajah ta tham, han djeuët djidjak peubloë manusia.
Uléh sababnjan Beulanda mangat djroh droëdjih djipeuleumah salèh droëdjih djidjak tham ureuëng Atjèh bèk meuniaga lamiët – sang-sang ureuëng Atjèh ureuëng meuniaga lamiët, padahai panè na meuniaga lamiët di Atjèh. Njan deuh, propaganda, Surat Peunjata Prang bahthat peuë djipeugah, tapi djipeubeuna droëdjih disinan. Hai-hai surôh ma’ruf tjeugah munkar djidjak peutamong keunan, djingui Surat Peunjata Prang njan lagèë saboh propaganda.
Lagèë peukara Surat Peunjata Prang beulanda ateuëh Atjèh, bèk meuniaga lamiët, bèk meurampok, ureuëng dônja djipandang got. Jôh gohlom ta peubeuna atranjan ka djitjatji geutanjoë ngon meurampok tjit, teuma soë teupeuë geutanjoë na ta meurampok atawa hana ta meurampok. Ban ka djikheun na lé Beulanda sang-sang geutanjoë bansa Islam ureuëng meurampok. Teuma bak djidjak tham peurampok, djidjak tham pantjuri kon buët djroh? Djadi nanggroë-nanggroë laén mangat djipiké; njoë. Tapi na djiteurimong njan lé dônja? Han keumah dji peungeuët.
Peuë Beulanda na djipeunjata prang ateuëh Djawa? Hana. Djawa ka djidjadjah lé Beulanda ka 300 thôn seugalom djidjak keunoë u Atjèh. Jôh gohlom njan, 300 thôn njang ka u likôt na djipeunjata prang lé Beulanda? Hana.
Sabab di Djawa hana nanggroë meurdéhka njang dji-angkèë lé dônja, hana nanggroë meurdéhka njang dji-angkèë lé Beulanda, bèk na’an uléh dônja meu Beulanda hana dji-angkèë. Uléh sababnjan, peuë njang ka teudjadi djameun kon uléh Beulanda hantom djipeunjata prang ateuëh Djawa. Djawa didjih hana neuduëk meurdéhka. Meunantjit watèë Beulanda djidjak gisa keulai thôn 1948, djidjak prang republik Indonesia/djawa, peuë na djipeunjata prang? Hana.
Peuë tjit djipeunjata? Police Action; tindakan polisi, kon prang njan, djidjak drop awak paléh-paléh; Sukarno, njan njang djipeugot lé Beulanda. Artinja hana dji-angkèë, hana soë djak peunjata prang sidéh. Njan meunan tjit bôh Padang bôh bansa laén hana djipeunjata prang, tapi Atjèh djipeunjata prang, njoë bukti keu geutanjoë saboh neugara meurdéhka njang dji-angkèë lé Beulanda. Peuë Beulanda na galakdjih lagèënjoë, hana galakdjih, tapi Hukôm Internasional bahthat beu Beulanda djitundôk dan djiteupeuë neugara-neugara meurdéhka njang laén ban saboh dônja geukalon atranjan.
Saboh bukti pakon Atjèh handjeuët-han meurdéhka. Ka djipeunjata prang ateuëh geutanjoë lé Beulanda, hana keumah djipeutalô geutanjoë, lheuëhnjan djih ka djipluëng dari Atjèh, meunurôt èleumèë mahfhud otomatis geutanjoë Atjèh ka meurdéhka keulai. Njoë geutanjoë mesti ta tanjong pakon hana meurdéhka. Meunurôt Hukôm Internasional hana patôt gata Atjèh hana meurdéhka, peulom ban-ban Beulanda ka djiminah artinja hana soë sanggah lé peukara gata meurdéhka.
Njoë barô saboh alasan pakon geutanjoë Atjèh handjeuët-han meurdéhka. Djadi meunurôt Hukôm Internasional geutanjoë bansa njang meurdéhka, na neuduëk dalam Hukôm Internasional. Dan Beulanda keudroëdjih bahthat ka djidjak prang geutanjoë, buët djih njan ka djipeunjata prang ateuëh geutanjoë ka dji-angkèë geutanjoë njoë saboh Neugara Meurdéhka.
Meunurôt Hukôm Internasional lom, saboh neugara handjeuët djidjak prang neugara laén meunjo hana sabab-sabab njang beutôi meunurôt hukôm. Njankeudjeuët Beulanda pajah djipeubeutôi-beutôi keudroëdjih, njankeudjeuët geutanjoë djipeugah ta djak meuniaga lamiët, geutanjoë ta djak meurampok. Tapi alasan Beulanda njan sulét han djipatéh uléh Inggréh, han djipatéh uléh Amèrika, han djipatéh uléh neugara-neugara laén.
Tapi keunjataân Beulanda keubiët djipeunjata prang keu Atjèh, njoë saboh tanda Atjèh saboh Neugara Meurdéhka, Meudèëlat na neuduëk dalam Hukôm Internasional dan dji-angkèë lé dônja, bukti njang hana soë djeuët bantah. Bandum neugara meurdéhka dalam dônja djipeulindông lé Hukôm Internasional, uléh sababnjan bandum neugara dalam dônja djiteurimong Hukôm Internasional.
Dalam Hukôm Internasional, na lom aturan-aturan, undang-undang, tiëp-tiëp saboh neugara njoë handjeuët meuminah nibak ureuëng po, han djeuët soë djak tjuë. Saboh-saboh wilajah bagian dônja njoë handjeuët rhôt keu nanggroë laén nibak ureuëng po nanggroë njan meunjo kon na alasan-alasan njang beuna. Tiëp-tiëp wilajah njang na bak saboh-saboh neugara, njan wilajahnjan hana sah milék neugaranjan meunjo hana djiteumè wilajahnjan meunjo rhôt keudjih deungon djalan legal, deungon djalan beutôi.
Njoë naggroë Atjèhnjoë atra geutanjoë bansa Atjèh, njoë handjeuët rhôt keu bansa laén meunjo kon deungon legal, hana soë djeuët djak rampok beurangkaho. Uléh sababnjan, watèë Beulanda djidjak prang geutanjoë na wilajah-wilajah neugara geutanjoë njang keumah djih duëk lagèë Kuta Radja, kuta-kuta ban silingka, njan bahthat djiduëk lé Beulanda siât, njan hana sah milék djih meunurôt Hukôm Internasional.
Pakon? Peurtama, njoë atra bansa Atjèh wilajah Neugara Atjèh hana djeuët rhôt dalam wilajah Neugara Beulanda, njan hana legal. Peulom Beulanda meukeumah djiduëk pihlom lagèë keudjadian di Atjèh. Uléh sababnjan, dalam Hukôm Internasional wilajah Atjèh, njan ban saboh pulo Sumatra atra Atjèh, njan hana legal dimijub Beulanda, meunjo dimijub Beulanda hana legal pakriban Beulanda djeuët djidjak djôk keu Djawa, makén duwa go lipat hana legal. Njan keudjeuët uléh Djawa pat djiteumè pulo Sumatra, soë djôk keudjih? Beulanda.
Meunjoë Beulanda hana hak keudroëdjih kiban djeuët djidjak djôk keu gob? Djadi peuë njang djipeugot lé Djawa dan Beulanda atra kon-kon bandum meunurôt Hukôm Internasional. Tapi, geutanjoë Atjèh beutateupeuë atranjan, meunjo hana ta teupeuë – hana ta teupeuë peugot hudjdjah, hana meutateupeuë hakteuhpih.
Surat Peunjata Prang Keuradjaân Beulanda Ateuëh Keuradjaân Atjèh
Meunurôt Hukôm Internasional, tëp-tiëp teudjadi prang mesti peugot Surat Peunjata Prang deungon rasmi. Uléh Beulanda djipeunjata prang ateuëh Atjèh, peu tanda njan? Tanda Beulanda dji-angkèë Atjèh njoë saboh Neugara Meurdéhka.
Prang njan buët legal, buët meunurôt hukôm, buët ka dji-atô deungon hukôm. Uléh sabab njan dalam Hukôm Internasional meutuléh; “Tiëp-tiëp saboh neugara djikeuneuk djak muprang, mesti na djipeunjata prang”.
Prang, antara saboh bansa deungon bansa laén, antara saboh neugara deungon neugara laén handjeuët-han djimulai deungon Peunjata Prang. Sabab Atjèh na neuduëk dalam Hukôm Internasional, djiteupeuë lé Beulanda, djiteuëpeuë lé ban saboh dônja. Uléh sabab njan, meunurôt Hukôm Internasional meunjo Beulanda djikeuneuk djak prang geutanjoë handjeuët djidjak rampok beurangkaho lagèënjan, mesti na Surat Peunjata Prang njang disinan handjeuët-han djipeubeuna pakon djidjak muprang dan ban saboh dônja djikalon peuë njan njoë alasan prang.
Meunjo peuë njang djipeugah lé Beulanda hana beunar, handjiteurimong lé neugara laén. Surat Peunjata Prang Beulanda ateuëh Atjèh han djiteurimong lé Amèrika, han djiteurimong lé Inggréh, han djiteurimong lé Peurantjis, han djiteurimong lé beurangkasoë.
Bahthatpih Beulanda tjarong, Surat Peunjata Prangdjih djituléh dumnan rupa hingga sang-sang na njang njoë djih hinan, peuë djidjak peugah; kon djidjak lakèë nanggroë geutanjoë, peuë djikheun; djitham geutanjoë handjeuët meurampok di Seulat Malaka – njan lagèënjan, lagèë njoë peu njang djih peugah, sang-sang geutanjoë ta djak meurampok di Seulat Malaka, padahai panè na. Lheuëh njan peuë djipeugah; bèk meuniaga lamiët – sabab ban saboh dônja ureuëng hana galak keu lamiët, ureuëng djiseumiké di Èropa, di Amèrika lamiët njan pajah ta tham, han djeuët djidjak peubloë manusia.
Uléh sababnjan Beulanda mangat djroh droëdjih djipeuleumah salèh droëdjih djidjak tham ureuëng Atjèh bèk meuniaga lamiët – sang-sang ureuëng Atjèh ureuëng meuniaga lamiët, padahai panè na meuniaga lamiët di Atjèh. Njan deuh, propaganda, Surat Peunjata Prang bahthat peuë djipeugah, tapi djipeubeuna droëdjih disinan. Hai-hai surôh ma’ruf tjeugah munkar djidjak peutamong keunan, djingui Surat Peunjata Prang njan lagèë saboh propaganda.
Lagèë peukara Surat Peunjata Prang beulanda ateuëh Atjèh, bèk meuniaga lamiët, bèk meurampok, ureuëng dônja djipandang got. Jôh gohlom ta peubeuna atranjan ka djitjatji geutanjoë ngon meurampok tjit, teuma soë teupeuë geutanjoë na ta meurampok atawa hana ta meurampok. Ban ka djikheun na lé Beulanda sang-sang geutanjoë bansa Islam ureuëng meurampok. Teuma bak djidjak tham peurampok, djidjak tham pantjuri kon buët djroh? Djadi nanggroë-nanggroë laén mangat djipiké; njoë. Tapi na djiteurimong njan lé dônja? Han keumah dji peungeuët.
Peuë Beulanda na djipeunjata prang ateuëh Djawa? Hana. Djawa ka djidjadjah lé Beulanda ka 300 thôn seugalom djidjak keunoë u Atjèh. Jôh gohlom njan, 300 thôn njang ka u likôt na djipeunjata prang lé Beulanda? Hana.
Sabab di Djawa hana nanggroë meurdéhka njang dji-angkèë lé dônja, hana nanggroë meurdéhka njang dji-angkèë lé Beulanda, bèk na’an uléh dônja meu Beulanda hana dji-angkèë. Uléh sababnjan, peuë njang ka teudjadi djameun kon uléh Beulanda hantom djipeunjata prang ateuëh Djawa. Djawa didjih hana neuduëk meurdéhka. Meunantjit watèë Beulanda djidjak gisa keulai thôn 1948, djidjak prang republik Indonesia/djawa, peuë na djipeunjata prang? Hana.
Peuë tjit djipeunjata? Police Action; tindakan polisi, kon prang njan, djidjak drop awak paléh-paléh; Sukarno, njan njang djipeugot lé Beulanda. Artinja hana dji-angkèë, hana soë djak peunjata prang sidéh. Njan meunan tjit bôh Padang bôh bansa laén hana djipeunjata prang, tapi Atjèh djipeunjata prang, njoë bukti keu geutanjoë saboh neugara meurdéhka njang dji-angkèë lé Beulanda. Peuë Beulanda na galakdjih lagèënjoë, hana galakdjih, tapi Hukôm Internasional bahthat beu Beulanda djitundôk dan djiteupeuë neugara-neugara meurdéhka njang laén ban saboh dônja geukalon atranjan.
Saboh bukti pakon Atjèh handjeuët-han meurdéhka. Ka djipeunjata prang ateuëh geutanjoë lé Beulanda, hana keumah djipeutalô geutanjoë, lheuëhnjan djih ka djipluëng dari Atjèh, meunurôt èleumèë mahfhud otomatis geutanjoë Atjèh ka meurdéhka keulai. Njoë geutanjoë mesti ta tanjong pakon hana meurdéhka. Meunurôt Hukôm Internasional hana patôt gata Atjèh hana meurdéhka, peulom ban-ban Beulanda ka djiminah artinja hana soë sanggah lé peukara gata meurdéhka.
Njoë barô saboh alasan pakon geutanjoë Atjèh handjeuët-han meurdéhka. Djadi meunurôt Hukôm Internasional geutanjoë bansa njang meurdéhka, na neuduëk dalam Hukôm Internasional. Dan Beulanda keudroëdjih bahthat ka djidjak prang geutanjoë, buët djih njan ka djipeunjata prang ateuëh geutanjoë ka dji-angkèë geutanjoë njoë saboh Neugara Meurdéhka.
Meunurôt Hukôm Internasional lom, saboh neugara handjeuët djidjak prang neugara laén meunjo hana sabab-sabab njang beutôi meunurôt hukôm. Njankeudjeuët Beulanda pajah djipeubeutôi-beutôi keudroëdjih, njankeudjeuët geutanjoë djipeugah ta djak meuniaga lamiët, geutanjoë ta djak meurampok. Tapi alasan Beulanda njan sulét han djipatéh uléh Inggréh, han djipatéh uléh Amèrika, han djipatéh uléh neugara-neugara laén.
Tapi keunjataân Beulanda keubiët djipeunjata prang keu Atjèh, njoë saboh tanda Atjèh saboh Neugara Meurdéhka, Meudèëlat na neuduëk dalam Hukôm Internasional dan dji-angkèë lé dônja, bukti njang hana soë djeuët bantah. Bandum neugara meurdéhka dalam dônja djipeulindông lé Hukôm Internasional, uléh sababnjan bandum neugara dalam dônja djiteurimong Hukôm Internasional.
Dalam Hukôm Internasional, na lom aturan-aturan, undang-undang, tiëp-tiëp saboh neugara njoë handjeuët meuminah nibak ureuëng po, han djeuët soë djak tjuë. Saboh-saboh wilajah bagian dônja njoë handjeuët rhôt keu nanggroë laén nibak ureuëng po nanggroë njan meunjo kon na alasan-alasan njang beuna. Tiëp-tiëp wilajah njang na bak saboh-saboh neugara, njan wilajahnjan hana sah milék neugaranjan meunjo hana djiteumè wilajahnjan meunjo rhôt keudjih deungon djalan legal, deungon djalan beutôi.
Njoë naggroë Atjèhnjoë atra geutanjoë bansa Atjèh, njoë handjeuët rhôt keu bansa laén meunjo kon deungon legal, hana soë djeuët djak rampok beurangkaho. Uléh sababnjan, watèë Beulanda djidjak prang geutanjoë na wilajah-wilajah neugara geutanjoë njang keumah djih duëk lagèë Kuta Radja, kuta-kuta ban silingka, njan bahthat djiduëk lé Beulanda siât, njan hana sah milék djih meunurôt Hukôm Internasional.
Pakon? Peurtama, njoë atra bansa Atjèh wilajah Neugara Atjèh hana djeuët rhôt dalam wilajah Neugara Beulanda, njan hana legal. Peulom Beulanda meukeumah djiduëk pihlom lagèë keudjadian di Atjèh. Uléh sababnjan, dalam Hukôm Internasional wilajah Atjèh, njan ban saboh pulo Sumatra atra Atjèh, njan hana legal dimijub Beulanda, meunjo dimijub Beulanda hana legal pakriban Beulanda djeuët djidjak djôk keu Djawa, makén duwa go lipat hana legal. Njan keudjeuët uléh Djawa pat djiteumè pulo Sumatra, soë djôk keudjih? Beulanda.
Meunjoë Beulanda hana hak keudroëdjih kiban djeuët djidjak djôk keu gob? Djadi peuë njang djipeugot lé Djawa dan Beulanda atra kon-kon bandum meunurôt Hukôm Internasional. Tapi, geutanjoë Atjèh beutateupeuë atranjan, meunjo hana ta teupeuë – hana ta teupeuë peugot hudjdjah, hana meutateupeuë hakteuhpih.
_Bio Arabasta
Tidak ada komentar:
Posting Komentar